Wrocławskie tramwaje i ich patronaty

Wrocławskie MPK wybrało oryginalną formę uhonorowania wybitnych postaci związanych z miastem. Od początku tego roku ich nazwiska otrzymują nowe wrocławskie tramwaje Moderus Gamma 2. W planach są kolejni patroni i patronki, których docelowo ma być aż 46. 

– Zależy mi na tym, by MPK pełniło nie tylko swoją podstawową funkcję przewoźnika, ale żeby było także nośnikiem ważnych dla miasta idei i postaw – wyjaśnia Krzysztof Balawejder, prezes MPK. – Istotna jest dla nas również historia miasta oraz postacie, które na wielu płaszczyznach ją tworzyły. Stąd inicjatywa patronów na nowych wrocławskich tramwajach. Chcemy ich uhonorować, przypomnieć o nich i mieć pewność, że dzięki pojazdom MPK będą istnieć w świadomości wrocławian przez dziesiątki lat.

Po mieście jeżdżą jak do tej pory Maria Koterbska – znana jako wykonawczyni „Wrocławskiej piosenki”, wrocławski koszykarz Adam Wójcik, kapelan wrocławskiej „Solidarności” ks. Stanisław Orzechowski „Orzech”, filozofka i święta Edyta Stein oraz poeta i satyryk Andrzej Waligórski.

Tramwaj zwany…

Skojarzenie Marii Koterbskiej z komunikacją miejską wydaje się dość oczywiste. To przecież ona śpiewała “Mkną po szynach niebieskie tramwaje przez wrocławskich ulic sto…”. Bliscy Adama Wójcika wspominają, że często korzystał on z tego środka transportu, ponieważ długo nie mógł zrobić prawa jazdy. Tramwaj jego imienia będzie przemieszczał się trasą 10, którą legendarny koszykarz jeździł na treningi do Hali Ludowej. Jednak to nie tramwajowe akcenty w biografii były decydującym czynnikiem, jeśli chodzi o wybór listy nazwisk do upamiętnienia.

– Chodziło nam o to, żeby wśród patronek i patronów znalazły się nazwiska, które połączą mieszkanki i mieszkańców. I jak dotąd nam się to udaje. Mimo wszystkich podziałów obecnych w naszym społeczeństwie, my znajdujemy osoby, które nie rodzą kontrowersji. Mamy już nawet wstępną bazę patronek i patronów  – zapewnia prezes MPK. 

Patroni którzy łączą, a nie dzielą

Szansę by zostać patronką lub patronem tramwaju ma osoba zasłużona dla Wrocławia, niebudząca większych kontrowersji, a także nieżyjąca. Mimo że wcześniej rozważano taką możliwość, wrocławianie i wrocławianki nie będą brać udziału w wyborze kandydatur. Lista nazwisk ustalana jest wewnątrz MPK. Wybór kandydata czy kandydatki jest każdorazowo uzgadniany z jej bliskimi. Mogłoby się przecież okazać, że potencjalna patronka żywiła do tramwajów awersję za życia. 

– O każdej kandydaturze dyskutujemy wraz z zespołem współpracowników. Na razie jest to baza 46 postaci, bo tyle będzie nowych tramwajów Moderus Gamma. 

Póki co patronaty nadawane są mniej więcej z zachowaniem parytetu płci. Kolejną planowaną patronką ma być himalaistka Wanda Rutkiewicz. Grono patronów reprezentuje także, zgodnie z założeniami, przekrój różnych zawodów, wyznań i grup społecznych. 

Tramwaje Moderus Gamma 2 zostały wyprodukowane przez Modertrans Poznań i zakupione przez wrocławskie MPK w 2021 roku. Wszystkie Gammy są niskopodłogowe i klimatyzowane, a także dostosowane do potrzeb osób na wózkach i niedowidzących. 

Expecto patronum, czyli jak zlokalizować tramwaj pod patronatem

 Tramwaje z patronami i patronkami będą jeździć na różnych liniach, można je jednak zidentyfikować dzięki numerom bocznym. „Maria Koterbska” ma numer 3301, „Adam Wójcik”- 3310, „Ksiądz Orzech” – 3302, „Edyta Stein” 3304, zaś „Andrzej Waligórski” – 202 od radiowego Studia 202, które współtworzył. Tramwaje można na tej podstawie wyszukać w aplikacji iMPK.

Ceremonia nadania imienia tramwajowi ma uroczysty charakter i jest otwarta dla mieszkańców oraz mediów. Jednym z jej elementów może być przejazd nowo ochrzczonym pojazdem.

W uroczystości biorą udział bliscy patrona czy patronki. W przypadku księdza Orzechowskiego byli to jego bracia i wychowankowie, w przypadku Adama Wójcika jego żona i koledzy z drużyny. Na uroczystości poświęconej Marii Koterbskiej był obecny jej syn Roman Frankl, a dodatkowo uświetnił ją występ chóru dziecięcego ze Szkoły Podstawowej nr 72. 

– Zawsze zapraszamy wszystkich chętnych – mieszkańców, turystów. Uroczystości odbywają się często w centrum miasta, chociażby tramwaj Andrzeja Waligórskiego był prezentowany przed Operą, a tramwaj Edyty Stein pod jej domem, przy udziale kilkuset osób i mediów, ale także wiceministra kultury. Co istotne, jeżeli tylko to możliwe, zapraszamy również rodziny patronów. Więcej, w przypadku tramwaju Adama Wójcika rozegrał się ostatnio symboliczny przejazd tramwajem razem z rodziną i bliskimi legendarnego koszykarza. Było to w piątą rocznicę jego śmierci – mówi Krzysztof Balawejder. 

– W środku tramwaju są zawsze informacje o samej patronce czy patronie, są biogramy, są cytaty z jej bądź jego działalności, kariery czy twórczości. Przykładowo, jeżeli zdarzył się ktoś młody, kto nie słyszał o twórczości Andrzeja Waligórskiego, o Studiu 202, to może o tej wyjątkowej postaci i jego tekstach dowiedzieć się w trakcie codziennego kursu po ulicach miasta – opisuje. 

W jaki sposób mieszkańcy i mieszkanki Wrocławia reagują na patronów tramwajów? Według Krzysztofa Balawejdera, głównie pozytywnie. 

– Nie spotkałem się z jawnie negatywnymi reakcjami dotyczącymi patronów. Choć zdaję sobie sprawę, że żyjemy w czasach, kiedy osoba będąca księdzem czy dziennikarzem może nieść za sobą różne komentarze. Mam jednak poczucie, że umiejętnie dobieramy kandydatury patronów. Wówczas barwy polityczne, poglądy czy przeszłość są na dalszym planie. Liczy się sama postać. Co więcej, zapraszamy zawsze specjalnego gościa, który potrafi w przystępny sposób przybliżyć postać patrona – wyjaśnia prezes MPK. 

Czy z patronatami tramwajów faktycznie nie wiążą się żadne kontrowersje? Prezes MPK wspomina tylko jeden incydent, w czasie uroczystości nadania tramwajowi imienia Edyty Stein:

– W czasie samej uroczystości jedno połączenie tramwaju przekierowaliśmy na inną trasę, żeby móc na krótką chwilę stanąć pod domem świętej. O tym rozwiązaniu informowaliśmy z kilkudniowym wyprzedzeniem. Mimo to pojawiły się osoby, którym nie spodobało się, że na 20 minut zatarasowaliśmy ruch.

Mimo zapewnień prezesa, wybór niebudzących kontrowersji kandydatur wydaje się dość ambitnym, by nie rzec karkołomnym zadaniem, szczególnie zważywszy, że nazwisk będzie prawie 50. Póki co, najwięcej sprzecznych emocji wśród komentujących na fanpage’u MPK wzbudził ksiądz Orzechowski, zapewne z uwagi na profesję. Ostatecznie reprezentowana przez niego instytucja także ma pewne problemy wizerunkowe. 

Dobry PR?

Nie da się ukryć, że wrocławskie MPK często zmaga się z problemami wizerunkowymi, o czym niedawno wspominałyśmy. Akcję z patronami i patronkami tramwajów można uznać za jedną z wielu akcji mających na celu ocieplenie jego wizerunku. Czy udaną? Wydaje się, że patronaty nad tramwajami tak naprawdę ani nikogo specjalnie nie ziębią, ani nie grzeją. Żywsze emocje budzą z pewnością wśród krewnych i znajomych patronów, ale przeciętna osoba korzystająca z usług MPK mogła o nich nawet nie słyszeć. Tym niemniej to raczej sympatyczna forma oddania hołdu zasłużonym osobom, a do tego, jak przekonuje prezes MPK, mało kosztowna. A z pewnością mniej kosztowna niż pomnik. 

– To symboliczne kwoty biorąc pod uwagę skalę i oddźwięk medialny tych wydarzeń. Wydruk materiałów i sama uroczystość – to wydatek rzędu 3-4 tysięcy złotych. Budżet MPK Wrocław to pół miliarda złotych. Można więc śmiało uznać, że to naprawdę dobra inwestycja, bo o patronackich tramwajach zawsze dużo się mówi. I przy tej okazji dużo mówi się również o nowych tramwajach, które regularnie trafiają do Wrocławia i o naocznych zmianach na plus, jakie przechodzi komunikacja miejska – mówi Krzysztof Balawejder. 

Źródło zdjęć: MPK Wrocław