Wyjście z tabu w Tajnych Kompletach

Aborcja to w powszechnej świadomości coś, o czym lepiej milczeć. A jeśli mówić, to tylko w ramach dominującej konwencji. Rozmowa na temat komiksu Opowieści aborcyjne, która odbyła się w środę w Tajnych Kompletach, jest dowodem na to, że można spróbować mówić o niej inaczej.

Kwestia praw reprodukcyjnych w Polsce już od wielu lat nie napawa optymizmem.  Polskie prawo aborcyjne jest jednym z najbardziej drakońskich w Europie, a nawet na świecie – mówi Iza Moczarna-Pasiek, jedna z prowadzących spotkanie wokół Opowieści aborcyjnych – komiksu autorstwa Soni Sobiech i Beaty Rojek. Mimo to, a może po części dlatego, rozmowa, która odbyła się w środę w Tajnych Kompletach, upłynęła w atmosferze ciepła, siostrzeństwa i wzajemnego zaufania. 

Zaufanie było jednym z kluczowych pojęć tego wieczoru. Dowód zaufania dały przede wszystkim kobiety, które opowiedziały autorkom swoje historie. Już samo dotarcie do nich stanowiło wyzwanie, ponieważ temat aborcji cały czas pozostaje w naszym społeczeństwie objęty zmową milczenia. Zaufania wymagało także podjęcie przez wydawnictwo Centrala tematyki, która często wywołuje negatywne reakcje. 

Opowieści aborcyjne z pewnością nie są typowym komiksem. Choć jego podstawę stanowiły historie pięciu różnych doświadczeń aborcyjnych, nie jest to także ani reportaż, ani publicystyka sensu stricto. Autorki przepuściły usłyszane historie przez filtr swojej wrażliwości, stosując poetyckie przesunięcia oraz wplatając w scenariusz fantastyczne, symboliczne i oniryczne elementy. Beata Rojek, autorka ilustracji, podkreślała, że język obrazu był dla niej niejednokrotnie lepszym niż słowa narzędziem do wyrażania cielesnych i emocjonalnych treści. 

Jedną z najmocniejszych stron komiksu jest jego autentyczność, wynikająca ze storytellingowego charakteru. W Polsce dyskusje na temat aborcji często odbywają się w przestrzeni teoretycznej czy politycznej, nierzadko bez udziału zainteresowanych osób. Autorki podkreślały, że zależało im na tym, aby upodmiotowić kobiety i oddać im głos w dyskursie na temat ich własnych doświadczeń. Mówiły także o potrzebie stworzenia języka, który opisywałby te doświadczenia w możliwie neutralny i wolny od stygmatyzacji sposób. 

Opowiedziane w  komiksie herstorie prezentują całe spektrum doświadczeń i emocji związanych z aborcją – od cierpienia po ulgę, a także wszelkie stany pośrednie oraz ambiwalentne. Ich tłem nader często, co nie powinno dziwić, są wydarzenia polityczne, tworzące charakterystyczną duszną atmosferę lęku. Jednak obok klimatu zastraszenia ważną rolę w Opowieściach odgrywają także solidarność i wsparcie ze strony otoczenia. Empatyczna i pozbawiona oceniającego charakteru narracja autorek jest także formą takiego wsparcia.